Минималниот раст не загрозува работата на компанијата

Зголемувањето на минималната плата не ја намалува профитабилноста на компанијата, туку напротив – со нејзиното зголемување се зголемува и мотивацијата на вработените, покажа анализата на ССМ

Кампањата и иницијативата за преговори за утврдување минимална плата и донесување на закон за минимална плата ССМ го започна на 1 мај 2011 година, по повод Меѓународниот Денот на трудот. Ставот на ССМ беше дека со одредувањето на минималната плата ќе се обезбеди материјална сигурност на работниците, дека тоа ќе биде силен мотив за поефикасно извршување на нивните работни задачи и дека позитивно ќе се одрази на економијата во целина.
Законот за минимална плата во Република Македонија (од 11 јануари 2019 година, новото име на државата е Република Северна Македонија) беше донесен во 2012 година. За законот претходно се расправаше и во социјалниот дијалог, на иницијатива на Сојузот на синдикатите на Македонија.

За 2012 година минималната бруто плата изнесува39,6 отсто од просечната бруто плата во македонската економија во претходната година. Минималн ата нето плата била 8.050 денари (131 евро) . Највисокото зголемување на минималната плата во Македонија досега беше постигнато со измените на законот во 2017 година, кога нејзиниот нето износ беше зголемен за 19%.

Движење на минималната и просечната плата
од 2012 до 2022 година (нето износи)

Тогаш минималната плата беше одредена во бруто износ од 17.130 денари (279 евра), односно во нето износ од 12.000 денари (195 евра) . Дополнително, во 2017 година со амандмани беше отстрането пониското ниво на плата, а минималната плата за секторите текстил, кожа и производство на облека беше усогласена со нивото на целата економија. Така минималната нето плата за овие три сектори се зголеми за 25%.
За да се спречи опасноста од отпуштање на работниците, предлогот на ССМ предвидува можност за парична помош на фирмите кои не можат да исплатат минимална плата . Компаниите постепено ја повлекуваат оваа помош, а најдолгиот период е до една година. ССМ со тоа оствари важна улога во преземањето мерки за заштита на работниците.

Зголемување на минимална плата
за 80.000 работници

По сите напори преку организирани протести и застапување на Сојузот на синдикатите на Македонија преку социјален дијалог, постигната е нова минимална плата од 18.000 денари нето (293 евра) и 26.442 денари бруто (430 евра). Новото усогласување на минималната плата од март 2022 година е постигнато во корист на најмалку 80.000 работници.

Новината во законот се однесуваше и на деталното дефинирање на стандардизирани перформанси. Утврдено е дека стандардниот учинок го утврдува работодавачот, а Уставниот суд на иницијатива на Сојузот на синдикати на Македонија, на седницата одржана на 18.04.2018 година, ги прогласи одредбите од законот кои се однесуваат на стандардниот учинок неуставни, и ги поништи .
Со измените и дополнувањата на законот во 2017 година беше дефинирано дека усогласувањето на минималната плата ќе се врши секоја година. Прилагодувањето опфаќа една третина во порастот на просечните исплатени плати , една третина во индексот на трошоците на животот и една третина во реалниот пораст на бруто домашниот производ во претходната година. Врз основа на таа одредба нето минималната плата е зголемена на 12.165 денари (198 евра) за периодот август 2018 – март 2019 година а потоа во периодот април 2019 – ноември 2019 година до 12.507 денари (205 евра).
Второто значително зголемување на минималната плата е постигнато со измената на законот во 2019 година, кога минималната нето-плата во периодот декември 2019 – март 2020 година беше утврдена на 14.500 денари (236 евра), што претставува зголемување од 15,9 отсто.
Во август 2021 година, нето износот на минималната плата е зголемен на 15.194 денари (247 евра), што одговара на бруто износот од 22.146 денари (360 евра).
Сојузот на синдикатите на Македонија континуирано се залагаше за зголемување на минималната плата, се со цел подобрување на стандардот на работниците со најниски примања и нивните семејства. Постојаното барање на ССМ е минималната плата да биде најмалку 60 отсто од просечната плата, што е аргументирано и со анализата на ССМ во соработка со Фондацијата Фридрих Еберт.

Околу пет илјади работници протестираа во декември 2021 година барајќи зголемување на минимална плата

Анализата покажа дека компаниите кои биле „повеќе погодени“ од претходното зголемување на минималната плата немале поголемо намалување на бројот на вработени од другите компании, односно дека зголемувањето на минималната плата не довело до отпуштање работници. Зголемувањето на минималната плата не влијае негативно на компаниите и не ја намалува нивната профитабилност. Напротив, со зголемувањето на платите се зголемува мотивацијата на вработените, а со тоа и продуктивноста, што значи дека нема промени во профитабилноста на компанијата.

Законот за изменување и дополнување на Законот за минимална плата од 24 февруари 2022 година предвидува минималната плата да се прилагоди на 50% зголемување на просечната исплатена нето-плата за претходната година и на 50% зголемување на индексот на трошоците на животот. Истовремено, износот на минималната плата не може да биде помал од 57% од износот на просечната нето-плата исплатена во Република Северна Македонија.

Авторски текст на стручни соработници на Сојузот на синдикати на Македонија

СОЈУЗ НА СИНДИКАТИ НА МАКЕДОНИЈА
www.ssm.org.mk