Minimalac u FBiH ne pokriva ni četvrtinu potrošačke korpe

Minimalna zarada ne postoji u zakonima Federacije BiH, Sindikat zahtijeva da se to promijeni

Koliko je minimalna plata važno pitanje u Federaciji Bosne i Hercegovine (FBiH) dovoljno govori činjenica da je upravo zbog nje došlo do potpunog prekida socijalnog dijaloga na nivou Federacije. Naime, nakon što je Savez samostalnih sindikata Bosne i Hercegovine, nakon usvajanja izmjena  Zakona o radu 2018. godine, zatražio da se u okviru Ekonomsko-socijalnog vijeća (ESV) FBiH sprovedu konsultacije i Vladi FBiH uputi Prijedlog o minimalnoj plati, Vlada je, u saradnji sa Udruženjem poslodavaca FBiH, počela opstruirati rad tog tripartitnog vijeća. To se promijenilo tek u decembru 2021. godine kada je Vlada FBiH donijela Odluku kojom je definisana najniža plata od 543 konvertibilne marke (KM), odnosno 271 euro. Taj iznos je ponižavajući za radnike i daleko je ispod onoga što institut minimalne plate treba biti – zaštitni mehanizam za radnike koji imaju najniža primanja.

                                                                     Skup u Domu sindikata okupio je veliki broj sindikalnih aktivista

Sam institut minimalne plate nije prepoznat u Zakonu o radu. Taj Zakon definiše samo institut najniže plate kojim je propisano da Vlada FBiH utvrđuje najnižu platu nakon konsultacija sa ESV, koja se određuje na osnovu najniže cijene rada utvrđene kolektivnim ugovorom i pravilnikom o radu. Takođe, propisano je da će Vlada Federacije na prijedlog Federalnog ministarstva finansija, u saradnji sa Federalnim zavodom za programiranje razvoja, a uz prethodne konsultacije sa Ekonomsko-socijalnim vijećem, propisati metodologiju obračuna i usklađivanja najniže plate. Usklađivanje najniže plate se vrši jednom godišnje i to najkasnije do 31. decembra tekuće godine za narednu godinu.

Neophodan zakon o minimalnoj plati

S obzirom da formulacija najniže plate propisana Zakonom o radu omogućava poslodavcima da različito po sektorima utvrđuju iznos najniže plate, Savez samostalnih sindikata Bosne i Hercegovine (SSS BiH) pokrenuo je  kampanju „10 za 1000“, kojom traži usvajanje Zakona o minimalnoj plati po kojem bi ona iznosila 1000 KM (500 €). Taj zakon bi se odnosio na sve poslodavce u Federaciji BiH. Iako je odmah po pokretanju kampanje počela pandemija koja je umnogome uticala na dešavanja u društvu, a samim tim i na rad organa vlasti, SSS BiH je uspio u tome da predsjednici svih klubova zastupnika u Predstavničkom domu Parlamenta FBiH, u Domu sindikata, potpišu zajedničku izjavu kojom su prihvatili inicijativu sindikata za usvajanje Zakona o minimalnoj plati i obavezali se da će je uputiti u parlamentarnu proceduru. U ovom trenutku je Zakon o formi nacrta u Parlamentu. Usvajanjem ovog zakona promijeniće se  procedura po kojom se sada obračunava najniža plata u Federaciji BiH.
Prema važećoj Uredbi o metodologiji obračuna i usklađivanja najniže plate, ona se za narednu kalendarsku godinu usklađuje do kraja tekuće godine i to na način da se usklađivanje vrši sabiranjem dvije komponente: 50% procenta porasta potrošačkih cijena i 50% procenta porasta bruto domaćeg proizvoda u Federaciji BiH u tekućoj godini za period januar – septembar, a prema podacima Federalnog zavoda za statistiku.

Usklađivanje najniže plate vrši Vlada Federacije, a nakon konsultacija sa Ekonomsko-socijalnim vijećem. Zato je nejasno kojim su se podacima vodili u Vladi FBiH kada su odredili da najniža plata za 2022. godinu bude 543 KM, jer je kristalno jasno da je došlo do višestrukog povećanja troškova života, posebno od početka pandemije do danas. O tome možda najbolje svjedoči podatak da je u januaru 2020. godine Sindikalna potrošačka korpa koštala 1.965,96 KM (1.005,18 EUR), a u julu 2022. godine je za minimalne troškove života četveročlanoj porodici trebalo 2.668,32 KM (1.364,29 EUR).

Za minimalac se ne može kupiti ni dovoljno hrane za mjesec dana

Uzevši u obzir da samo za prehranu porodici na mjesečnom nivou treba više od 1.200 KM (613,55 EUR), minimalac koji je odredila Vlada FBiH  nije dovoljan radniku ni za nabavku dovoljne količine hrane za mjesec dana života njega i njegove porodice. Ako na to dodamo i sve ostale troškove,  jasno je da sadašnja minimalna plata ne pokriva ni četvrtinu troškova života u FBiH. U toj situaciji se, po posljednjim procjenama, nalazi čak četvrtina zaposlenih u Federaciji. U neznatno boljoj situaciji u odnosu na njih je najveći broj radnika u FBiH, a koji trenutno primaju platu do 750 do 800 KM (383,47 do 409,03 EUR). Kada je riječ o prosječnoj plati u FBiH, ona je, prema posljednjim objavljenim podacima, 1110 KM (567,53 EUR) i pokriva 41,6% Sindikalne potrošačke korpe. Dakle, u ovom trenutku vam nisu dovoljne ni dvije prosječne plate da pokrijete minimalne mjesečne troškove života.

                                                                                               
                                                                                               Stručna služba Saveza samostalnih sindikata BiH

SAVEZ SAMOSTALNIH SINDIKATA BiH
www.sssbih.com